حسینی: جامعه‌ای که بدون فاصله طبقاتی باشد می‌تواند رستگار شود

وزیر پیشین ارشاد در نشست تخصصی "عدالت اجتماعی از نظریه تا عمل" گفت: جامعه‌ای که بی تبعیض و بدون فاصله طبقاتی باشد این جامعه می‌تواند رستگار شود و رضایت عمومی هم در بحث عدالت اجتماعی است و برعکس آن اگر تبعیض در جامعه باشد در رفتار، اخلاق و حتی در افکار و عقاید و باور‌های مردم تاثیر منفی دارد.

به گزارش خبرنگار احزاب خبرگزاری دانشجو؛ سید محمد حسینی وزیر پیشین ارشاد و دبیرکل کانون دانشگاهیان ایران اسلامی در نشست تخصصی "عدالت اجتماعی از نظریه تا عمل" که به همت مجمع عالی علوم انسانی اسلامی و با همکاری دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم برگزار شد، پیرامون بحث عدالت فرهنگی در حکومت اسلامی گفت: به تعبیر استاد شهید مطهری؛ عدالت مبنای جهان بینی و فلسفه اجتماعی جامعه اسلامی و معیار و مقیاس اسلام است و به تعبیر امام علی (ع) عدالت ناموس بزرگ اسلام است و هم در نظام هستی و هم در روابط انسانی باید این مسئله در نظر گرفته شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با ذکر برخی آیات و روایات که در رابطه با عدالت وجود دارد، تاکید کرد: ارزش ذاتی عدالت مهم است که باید به آن توجه شود یعنی در اموری مثل، عرف، قانون، قرارداد و همه این‌ها معیار سنجش عدالت است و اگر با عدالت مطابقت داشتند مشروعیت دارند وگرنه مشروعیت ندارند.

دبیرکل کانون دانشگاهیان با بیان اینکه اعتبار عدالت از فطرت و عقل سرچشمه می‌گیرد، یادآور شد: جامعه‌ای که بی تبعیض و بدون فاصله طبقاتی باشد این جامعه می‌تواند رستگار شود و رضایت عمومی هم در بحث عدالت اجتماعی است و برعکس آن اگر تبعیض در جامعه باشد در رفتار، اخلاق و حتی در افکار و عقاید و باور‌های مردم تاثیر منفی دارد.

حسینی تصریح کرد: عدالت زمینه ساز رشد و تکامل جامعه خواهد بود و بی عدالتی موجب فساد، ارتجاع، واپسگرایی، عقب گرد و سقوط و مرگ جامعه می‌شود.

وزیر پیشین ارشاد با اشاره به تعاریف برخی اندیشمندان دنیا درباره عدالت، اظهار داشت: برقراری عدالت تاثیرات بسیاری دارد و در روایت هم آمده که یک روز جستجوی عدالت از شصت سال عبادت بالاتر است. به خاطر تاثیراتی که در اجتماع دارد.

حسینی تاکید کرد: مساوات و رفع ظلم و تبعیض، رعایت حقوق انسانی و حقوق قانونی و بعد هم رعایت شایستگی‌ها و بایستگی‌ها سه معنایی است که در رابطه با عدالت می‌توان برشمرد. اگر عدالت بخواهد در این ۳ معنا تحقق پیدا کند نیازمند همراهی هم دولت است و هم ملت؛ هم حکومت است و هم مردم،   یعنی یک مسئله دو طرفه است و یک طرفه نمی‌شود عدالت را برقرار کرد.

وی اظهار داشت: وظیفه حکومت وضع قوانین عادلانه است و البته تنها وضع قانون کافی نیست و قانون نیازمند اجرا هم است و برای اجرای قوانین دولت باید حمایت کند و قوانینی که وضع می‌شود ضمانت اجرا داشته باشد تا عدالتی که می‌خواهیم تحقق پیدا کند.

حسینی تاکید کرد: روی دیگر سکه هم مردم هستند که باید اراده و مشارکت داشته باشند و پذیرای عدالت باشند. اینکه صرفاً بگوییم عدالت را دوست داریم کافی نیست در اجرا است که برخی‌ها مقاومت و مخالفت می‌کند و عدالت را برنمی‌تابند.

این استاد دانشگاه گفت: گفتمان عدالت خواهی باید حاکم باشد و همه کمک کنند که این امر تحقق پیدا کند و اگر مردم انتخاب هم بخواهند کنند باید کسی را انتخاب کنند که عدالت‌گرا باشد.

وی درباره بحث عدالت در حوزه فرهنگ هم گفت: هویت جامعه برخاسته از فرهنگ جامعه است و به تعبیر استاد مطهری هویت یک ملت این فرهنگی است که در جانش ریشه دوانیده است. شخصیت انسان به باور‌ها و ارزش‌های پذیرفته شده از او بستگی دارد، یعنی شخصیت ما به فرهنگ ما بستگی دارد.

وی ادامه داد: یک ویژگی دیگر فرهنگ هم این است که آموختنی، فراگرفتنی و اکتسابی است و انسان می‌تواند آن را کسب کند. فرهنگ انسان‌ها را در کنار هم قرار می‌دهد، برنامه‌های فرهنگی، اجتماعات، مراسم، آیین ها، آداب و رسوم به همبستگی اجتماعی و وحدت جامعه کمک می‌کند.

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی خاطرنشان کرد: نکته دیگر این است که فرهنگ، جامعه سازی می‌کند، قهرمانان و الگو‌های برتر را مطرح می‌کند، فرهنگ جنبه پیش برندگی دارد و زمینه ساز توسعه در حوزه‌های دیگر است. البته فرهنگی که خود منحط و تحقیقر کننده نباشد. فرهنگی که بالنده و شکوفا باشد و فرهنگ پویا باشد.

حسینی افزود: اگر فرهنگ ایستایی داشته باشد این رکود و ایستایی موجب سقوط و مرگ آن فرهنگ می‌شود لذا باید دائماً در حال رشد و پویایی باشد.

وی اظهار داشت: فرهنگ یک ارزش مستقل دارد و خیلی‌ها بر این باور هستند که باید عدالت فرهنگی را بر عدالت سیاسی و عدالت اقتصادی مقدم بدانیم، چون فرهنگ با باور سرکار دارد و باور منشاء تحول است لذا باید از فرهنگ اصیل صیانت کرد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: فرهنگ به تصویرسازی و تصویر پردازی کمک می‌کند، به تصویرسازی از داشته ها، گذشته و آینده و اگر ملتی آینده را برای خود از تصویرسازی نکند محکوم به شکست است و اگر یک آینده روشن را برای خود از تصویر کند باعث کنش و فعالیت می‌شود.

وزیر پیشین ارشاد اضافه کرد: اگر عدالت را به معنای برابری همه در مقابل قانون بدانیم ما در بخث فرهنگ نیاز به تدوین قوانین و مقررات داریم، البته یکسری مقررات وجود دارد، اما جامع و کامل نیست و پراکندگی وجود دارد و نیاز به یک بازنگری است تا حق افراد ضایع نشود و طوری نباشد که یک عده نورچشمی از رانت برخوردار باشند و اگر قرار است حمایتی انجام شود باید بر اساس قوانین و ضوابطی باشد نه بر اساس میل و سلیقه افراد.

وی با اشاره به سطوح مختلف فرهنگ و بحث عدالت در هر کدام از سطوح گفت: برخی از مسئولان می‌گویند نمی‌شود به زور مردم را به بهداشت فرستاد که این گفته درست نیست، زیرا اراده حاکم، مدیر، مسئول و کارگزار در جامعه اسلامی باید این باشد که شرایط و مسیر هدایت را هموار کند.

دبیرکل کانون دانشگاهیان ایران اسلامی اضافه کرد: در گذشته بحث توسعه فرهنگی مطرح بود این مسئله هم شاید به عدالت فرهنگی کمک کند یعنی وقتی شما امکانات را در مناطق مختلف توسعه دهید دیگران هم می‌توانند در فعالیت‌های فرهنگی مشارکت کنند و یکی از مسائل در عدالت فرهنگی دسترسی همگان به امکانات و محصولات فرهنگی است، پس باید امکاناتی فراهم باشد که هم استفاده کنندگان و تولیدکنندگان هر دو از آن استفاده کنند.
حسینی یادآور شد: یکی از شاخه‌های عدالت فرهنگی بحث عدالت آموزشی است، و باید در این بخش هم عدالت برقرار باشد و همگان بتوانند از امکانات آموزشی حوزه فرهنگی بهره ببرند.

وی افزود: نکته دیگر عدالت فرهنگی در بحث اقوام و اقشار مختلف است، ما در ایران اقوام گوناگونی داریم که نباید در این حوزه هم تبعیض وجود داشته باشد، ما در هر منطقه آداب و رسومی داریم که می‌توانند در مقابل تهاجم فرهنگی قرار گیرند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: البته کسی آداب و رسوم خرافی را تایید نمی‌کند، اما آداب و رسومی که درست است باید مورد حمایت قرار گیرد. البته تا جایی که منجر به از هم گسیختگی و از هم پاشیدگی کشور نشود، مثلاً زبان فارسی باید حمایت شود، اما نه به این معنا که بخواهیم گویش‌ها و لهجه‌ها را از گردونه خارج کنیم و باید یک توازن و تعادل در نظر گرفته شد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: نکته دیگر در بحث عدالت فرهنگی این است که ما سراسر کشور را ببینیم و همه امکانات فرهنگی و هنری فقط در شهر‌های بزرگ نباشد و امکانات را در همه کشور توزیع کنیم.

وی افزود: گاهی اوقات علایق سیاسی در برخی دولت‌ها باعث می‌شود که آن‌ها از برخی چهره‌ها و سلبریتی‌ها حمایت کنند و از جوانان با استعداد که توانایی حضور در عرصه را دارند حمایت نشود. متاسفانه گاهی برخی‌ها برای اینکه بازدهی زودهنگام داشته باشند و در مسائلی مثل انتخابات نتیجه بگیرند از برخی چهره‌های معروف و سلبریتی‌ها حمایت می‌کنند و متاسفانه اینکه این افراد و چهره‌ها زیاده خواه هم بستن و هر چه هم به آن‌ها بدهند قانع نمی‌شوند.

رئیس دانشگاه مذاهب گفت: اگر در جامعه تبعیض باشد در آن جامعه محرومان آزرده می‌شوند و یک عده مرفهان بی درد می‌شوند که دنبال ریخت و پاش و تجمل هستند و جامعه تعادل و توازن خودش را از دست می‌دهد. اگر ما از بحث حمایت از عدالت فرهنگی سخن بگوییم به معنای این نیست که بخواهیم از فرهنگ منحط حمایت کنیم و حتماً باید از جریان‌هایی که به حق و در جبهه نور هستند حمایت شود.

وی اظهار داشت: در بحث فرهنگ حتماً باید با فرهنگ مهاجم مرزبندی داشته باشیم و در اینجا سازش و تسلیم معنایی ندارد و در اجرای ارزش‌های فرهنگی و تحقق آن نیاز به مدیریت قاطعانه است و اجرای این مهم با سازش و کوتاه آمدن و تسلیم میسر نخواهد بود.

رئیس دانشگاه مذاهب در ادامه در پاسخ به سوال یکی از اساتید با اشاره به نقش فرهنگ در حوزه‌های مختلف گفت: متاسفانه گاهی به خاطر مسائل سیاسی با برخی برنامه‌های خوب فرهنگی مخالفت می‌شود و پیامد‌های مثبت این برنامه‌ها دیده نمی‌شود.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: فرهنگ همیشه باید جایگاه خودش را داشته باشد و باید به مسئله فرهنگ بیش از پیش توجه شود.

حسینی درباره سوال دیگری افزود: اینکه برخی مدیران ما در کشور مدیرانی هستند که به مسائلی که مغایر با فرهنگ اسلامی است بها نمی‌دهند و فرهنگ سکولار را در جامعه ترویج می‌کنند واقعیتی است که وجود دارد و مقام معظم رهبری هم بار‌ها در این رابطه هشدار دادند، اما متاسفانه توجهی نشده است.

وی گفت: خلا‌هایی در حوزه فرهنگ وجود دارد که باید آن‌ها را پر کرد، برای مثال می‌بینیم در حوزه سینمایی به مسائلی مانند حوزه مقاومت و مسائلی مانند بحث فلسطین لبنان و تاریخ اسلام به خوبی پرداخته نشده و در این مسائل کم کاری شده که باید این خلا را جبران کرد.

وی با بیان اینکه هم عدالت و هم آزادی جزو شعار‌های انقلاب ما بوده اظهار داشت: قطعاً باید در محافل علمی و مجامع علمی ما این فرصت وجود داشته باشد که شبهات و ابهامات در بحث عدالت پاسخ داده شود و از سویی آزادی واقعی محدود نشود.

حسینی گفت: دامنه فرهنگ بسیار وسیع است، ولی متاسفانه فرهنگ مظلوم واقع شده و انشالله در دولت سیزدهم عنایت خاصی به مسئله فرهنگ وجود داشته است و اینگونه می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند.

وی اظهار داشت: هم اکنون جامعه ما به خاطر کرونا با مشکلاتی مواجه شده است، نبود اجتماعات و تعاملات آسیب‌های روحی و روانی بسیاری را به جامعه وارد کرده و این نقش فرهنگ و هنر است که می‌تواند کمک کند.

دبیر کل کانون دانشگاهیان ایران اسلامی اظهار داشت: انشاالله با عنایتی که رئیس‌جمهور منتخب به مسئله فرهنگ دارند شاهد بالندگی و تعالی در این حوزه باشیم و نیرو‌های کارآمد هم در کشور که بتوانند در این حوزه نقش آفرینی کنند کم نیستند.

منبع: خبرگزاری دانشجو

کلیدواژه: دانشگاه اسلام عدالت احزاب رئیس دانشگاه مذاهب استاد دانشگاه کانون دانشگاهیان وزیر پیشین ارشاد عدالت اجتماعی عدالت فرهنگی بحث عدالت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۵۳۱۵۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آموزش جنایت و روابط نامشروع ماحصل اخبار حوادث بدون پیوست!

قبح‌زدایی از روابط نامشروع و عادی‌سازی آن در جامعه با انتشار برخی اخبار حوزه حوادث و انتشار عریان جزئیات برخی جنایات و قتل‌ها، می‌تواند ثمر و نتیجه‌ای جز ترویج و توسعه این روابط ناسالم و وقوع جنایات مشابه بعد توسط افراد مستعد را به دنبال نداشته باشد! - اخبار اجتماعی -

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، وقتی صفحه حوادث برخی روزنامه را ورق می‌زنید یا صفحات حوادث برخی خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری را می‌بینید "تیترهای جنایی" فریاد می‌زنند، جنایتی هولناک، قتلی فجیع، خشونت بی‌رحمانه... گویی غرق در دریای بی‌کران سیاهی شده‌اید که هر روز موجی از اخبار جنایی آن را متلاطم‌تر می‌کند اما آیا رسانه‌ها به عمق این تاریکی و تبعات مخرب آن بر روان جامعه هم توجه دارند؟

برخی از  تیتر‌ها را مرور کنیم؛ "قتل در تهران به روش سریال خون‌سرد! "، " قتل اسرارآمیز پزشک طب سنتی در تهران "، "قتل دختر 7 ساله به دست زن همسایه" اینها تنها نمونه‌هایی از انبوه اخباری هستند که هر روز در رسانه‌ها منتشر می‌شوند اما صرف انتشار اخبار حوادث بدون پرداختن به ابعاد و چرایی وقوع آنها و ارائه تحلیل‌های جامعه‌شناختی و پرداختن به ابعاد روانی عوامل جنایت و قربانیان این حوادث، چه تبعاتی برای سلامت و روان جامعه دارد؟!

انتشار اخبار حوادث در رسانه‌ها، به طور فزاینده‌ای در حال افزایش است، رسانه در حوزه اخبار حوادث، معمولا اصرار دارند جزئیات دقیق و هولناکی از وقوع جنایات را به تصویر بکشند که این این به تنها می‌تواند به شدت "سلامت روان جامعه" را با خطر مواجه کند؛ مواجهه مداوم مخاطبان رسانه‌ها با اینگونه اخبار می‌تواند احساس ترس و اضطراب را در افراد افزایش دهد و در عین حال به نوعی بُعد آموزشی برای برخی افراد دارای زمینه ذهنی این جنایات نیز داشته باشد!

از سوی دیگر صرف انتشار اخبار جنایی و حوادث بدون پیوست‌ها و ملاحظات رسانه‌ای آن می‌تواند "احساس امنیت" در یک جامعه را با چالش جدی مواجه کند؛ کما اینکه ممکن است از ضریب و شاخصه‌های بالای امنیت برخوردار باشد اما وضعیت "احساس امنیت" در آن جامعه به هیچ وجه وضعیت مطلوبی نداشته باشد!

متاسفانه باید اذعان داشت که طی این سال‌ها و در فضای رسانه‌ای کشورمان، رسانه‌ها صرفاً اصرار بر انتشار عریان اخبار جنایی داشته‌اند و ارائه تحلیل‌‌های دقیق و پرداختن به چرایی وقوع این حوادث و جنایات از منظر جرم‌شناسی، روانشناسی و جامعه‌شناسی، محلی از اعراب نداشته است!

برای بررسی ابعاد این مسئله مهم و تبیین چرایی خروجی بخش‌های حوادث رسانه‌ها با سبک و سیاق پرآسیب فعلی، میزبان دکتر میثم حسین‌پور؛ قاضی دادگستری و بازپرس اسبق ویژه قتل عمد دادسرای امور جنایی تهران در تسنیمبودیم که ماحصل این گفت‌وگوی چالشی را در ادامه از نظر می‌گذرانید:

تسنیم: با توجه به تمایل ذاتی انسان به اخبار حوادث و تاثیرگذاری رسانه‌ها بر افکار عمومی، انتشار اخبار جنایی به صورتی که رسانه‌های کشورمان طی این سالها اقدام به انتشار آن کرده‌اند و اینکه اخبار جنایی معمولاً با توصیف جزئیات دقیق و بدون ارائه هیچ مطلب و تحلیل درباره چرایی وقوع این جرایم، آیا می‌تواند تاثیری بر افرایش جرایم مشابه و افزایش سطح "احساس ناامنی" در جامعه داشته باشد؟

کل مردم دنیا به نوعی علاقه‌مند به حوزه اخبار حوادث و مطالب جنایی هستند! پرفروش‌ترین سریال‌ها، کتاب‌ها و فیلم‌ها، "ژانر جنایی" است؛ به همین دلیل خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها بخش حوادث را دارند و معمولا یکی از پربازدیدترین قسمت‌های یک رسانه، حوزه حوادث است اما اینکه پوشش اخبار جنایی می‌تواند در کاهش آمار جرم و پیشگیری اثر داشته باشد یک موضوع متفاوت است.

برخی از خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها در پوشش اخبار جنایی، صرفاً به تیترهای جذاب و جنجال‌برانگیز بسنده می‌کنند و به جزئیات هولناک و تکان‌دهنده جنایات می‌پردازند؛ این رویکرد نه تنها کمکی به حل معضل خشونت در جامعه نمی‌کند، بلکه می‌تواند تاثیرات منفی متعددی بر روح و روان جامعه داشته باشد.

یک گزارش کامل از جنایت باید به ابعاد مختلف جرم، از جمله علل و عوامل وقوع جرم، مشخصات مجرم و قربانی، تاثیرات جرم بر افراد آسیب‌دیده، و اقدامات قانونی و اجتماعی برای پیشگیری از وقوع جرم‌های مشابه بپردازد؛ اما رسانه‌ها معمولاً صرفاً بخاطر جذب مخاطب، نحوه ارتکاب جرم را با جزئیات بیان می‌کنند و از بُعد جرم‌شناسی به آن جنایت نمی‌پردازند!

ناگفته نماند "روایت‌ اول" در خبر نیز حائز اهمیت بوده اما در کنار انتشار خبر، تحلیل حادثه از منظر جامعه‌شناسی و جرم‌شناسی برای مشخص شدن علت وقوع قتل و راه‌های پیشگیرانه مهم است؛ ضعف رسانه‌های ما در حوزه حوادث این است که صرفاً اخبار حوادث و جنایات را روایت می‌کنند.

به عنوان نمونه، چندی قبل وقوع قتل پزشک جوانی در خانه‌اش در شرق تهران به تیم جنایی اعلام شد که ما به برای بررسی صحنه جرم به آنجا رفتیم و پس از تحقیقات گسترده پی بردیم که همسر مقتول به دلیل ارتباط‌های خارج از چارچوب با همکاری 2 مرد غریبه، این قتل را انجام داده است! این زوج یک دختر جوان نیز داشتند که بر اثر قتل پدرش، ضربه روحی بزرگی به او وارد شد و لازم بود رسانه‌ها و نهاد‌های حمایتی از منظر جرم‌شناسی و روانشناسی به آینده این دختر که پدرش قربانی جنایت و مادرش بازداشت شده است، می‌پرداختند اما متاسفانه هیچ رسانه‌ای به این بخش مهم پرونده این جنایت، توجهی نکرد و هیچ مطلبی در این باره توسط رسانه‌ها تولید نشد!

قتل پزشک جوان به دستور همسر شکّاک در تهرانپارس/ 2 مرد اجیر شده دستگیر شدند

تسنیم: چه ملاحظاتی در رسانه‌ها برای پوشش اخبار جنایی باید در نظر گرفته شود تا از تقلید جرم توسط افراد مستعد و دارای زمینه مشابه و توسعه و رواج خشونت جلوگیری شود؟

رسانه‌ها باید "تحلیل جرم‌شناسی و روانشناسی جنایات" را در کنار تولیدات اخبار حوادث خود داشته باشند که این امر می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی جامعه در مورد عوامل مرتبط با خشونت و راهکارهای کنترل خشم کمک کند.

این امر می‌تواند به نوبه خود، از وقوع جرایم جدید در آینده جلوگیری کند همچنین توجه به پیامدهای روانی و اجتماعی جرم برای قربانیان و خانواده‌های آنها، از جمله وظایف رسانه‌ها است؛ تحلیل عمیق این حوادث می‌تواند به درک بهتر وضعیت قربانیان و نیازهای آنها کمک کند و زمینه‌ساز حمایت‌های اجتماعی و روانی مناسب از آنها شود؛ باید توجه داشته باشیم که وقوع یک قتل، یک نسل را درگیر می‌کند!

رسانه‌ها در پوشش اخبار جنایی، نقشی دوگانه ایفا می‌کنند؛ از یک سو، تحلیل اخبار جنایی از منظرهای مختلف می‌تواند جنبه پیشگیرانه داشته باشد و با پایین آوردن آمار جرم به دستگاه قضایی و کیفری کمک کند و از سوی دیگر، انتشار اخبار به صورت تیتروار و بدون تحلیل عمیق، می‌تواند جرائم را عادی‌سازی کند و افراد آسیب‌پذیر را به تقلید از جنایت تشویق کنند!

در حوزه جرم‌شناسی، نظریه‌ای تحت عنوان "فنون خنثی‌سازی" وجود دارد که به بررسی روش‌های افراد برای توجیه رفتار مجرمانه خود می‌پردازد؛ فرض کنید فردی در اخبار مشاهده می‌کند که سارقی برای تامین هزینه‌های درمان فرزند بیمار خود دست به سرقت زده است؛ این فرد با توجه به پیش‌زمینه ذهنی و شرایطی که در آن قرار دارد، ممکن است با خود فکر کند که "پس من هم برای حل مشکلی که دارم می‌توانم دست به سرقت بزنم!" در این مثال، مشاهده عمل مجرمانه و توجیه آن توسط فرد به دلیل شرایط خاص، نمونه‌ای از فنون خنثی‌سازی است.

از سوی دیگر نظریه "پنجره شکسته" در جرم‌شناسی را داریم؛ این نظریه می‌گوید دیدن یک پنجره شکسته در یک خانه، کارخانه یا نظایر آن از دور و نزدیک، به شما این پیام را می‌دهد که در آن مکان، اوضاع به سامان نیست و نظمی وجود ندارد و برای انجام کار خلاف و پنهانی، مساعد است که رسانه‌ها صرفاً با انتشار اخبار جنایی این زمینه را در ذهن خواننده ایجاد می‌کنند!

انتشار اخبار حوادث به صورت تیتروار و بدون تحلیل عمیق، مانند تله‌ای عمل می‌کند که احساس امنیت را از جامعه سلب کرده و هراس و اضطراب را در میان افراد دامن می‌زند.

تصور کنید خواننده‌ خبری با مشاهده‌ انبوهی از خبرهای سرقت در خیابان، در هر لحظه نگران قاپیده شدن گوشی موبایل خود باشد! این ترس بی‌جا نه تنها زندگی روزمره شهروندان را مختل می‌کند بلکه می‌تواند پیامدهای مخربی برای سلامت روان افراد، به ویژه کودکان و نوجوانان نیز به همراه داشته باشد.

نکته‌ حائز اهمیت، تنوع مخاطبان رسانه‌ها است؛ از کودک 8 ساله تا پیرمرد 80 ساله، طیف وسیعی از افراد به اخبار، از جمله اخبار حوادث، دسترسی دارند؛ انتشار این اخبار بدون فیلتر و طبقه‌بندی سنی مناسب، می‌تواند مخاطرات متعددی را به همراه داشته باشد؛ در دنیای امروز که دسترسی به اطلاعات در فضای مجازی به طور بی‌سابقه‌ای آسان شده است اخبار حوادث باید طبقه بندی شود اما متاسفانه در کشورمان این مکانیزم وجود ندارد!

تسنیم: با توجه به نقصی که رسانه‌های کشورمان در زمینه "روایت اول" اخبار دارند و در بسیاری از مواقع، این امر باعث در دست گرفتن روایت اول برخی حوادث توسط رسانه‌های معاند می‌شود که پیامدهای وخیم بعدی را به دنبال دارد، برای ارتقای سطح اطلاع‌رسانی دقیق، سریع و شفاف در جامعه به ویژه در مواقع وقوع بحران یا حوادث ناگوار، چه راهکارهایی را می‌توان پیشنهاد داد؟

در سال‌های اخیر، شاهد ضعف قابل توجهی در روایت اولی اخبار توسط رسانه‌های داخلی بوده‌ایم؛ این ضعف، فرصتی را برای رسانه‌های معاند فراهم کرده تا با سوءاستفاده از اخبار ناگوار و انعکاس مغرضانه آنها، احساس امنیت در جامعه را خدشه‌دار کنند البته گاهی اوقات رسانه‌های کشور در حوزه "روایت اول" خوب عمل کرده‌اند و با اطلاع‌رسانی به‌موقع جلوی جریان‌سازی‌های مخرب رسانه‌های معاند گرفته شده است.

رسانه‌های معاند همواره به دنبال سوءاستفاده از هر فرصتی برای بزرگنمایی کوچکترین اتفاقات و جلوه دادن آنها به عنوان بحران‌های بزرگ هستند؛ در مقابل، وظیفه‌ اصلی اطلاع‌رسانی در چنین شرایطی بر عهده‌ مسئولان چنین پرونده‌هایی است.

این دسته از مسولان باید با اطلاع‌رسانی سریع، دقیق و با رعایت حفظ مسائل محرمانه، از جریان‌سازی‌های منفی که به امنیت و ثبات جامعه آسیب می‌زند، جلوگیری کنند البته ناگفته نماند که متاسفانه در حال حاضر فضای مناسبی برای این نوع اطلاع‌رسانی‌ها وجود ندارد و حتی قضات نیز نیاز دارند تا مجوزهای لازم را کسب کنند!

تسنیم: به عنوان محور سؤال بعد؛ متاسفانه در حوزه اخبار حوادث شاهد انتشار اخبار "روابط نامشروع و غیراخلاقی" در رسانه‌ها هستیم که این امر به شدت می‌تواند زمینه ترویج و قبح‌زدایی از این نوع روابط را در جامعه فراهم کند؛ در این زمینه، رسانه‌ها چه ملاحظاتی را باید رعایت کنند؟

بله! متاسفانه در سال‌های اخیر، شاهد افزایش قبح‌زدایی از روابط نامشروع در تولیدات رسانه‌ای خارجی و برخی سریال‌های داخلی بوده‌ایم؛ این امر، پیامدهای منفی متعددی برای جامعه به همراه داشته است.

نمایش روابط نامشروع به عنوان امری عادی و پذیرفته‌ شده در رسانه‌ها، می‌تواند به عادی‌سازی این روابط در جامعه منجر شود؛ این امر، موجب تضعیف بنیان خانواده و افزایش آسیب‌های اجتماعی می‌شود.

قبح‌زدایی از روابط نامشروع، فرهنگ بی‌بندوباری را در جامعه ترویج می‌کند. این امر، موجب افزایش رفتارهای پرخطر به‌ویژه در میان جوانان می‌شود؛ از طرفی دیگر رفتارهای متعصبانه‌ در بعضی از مناطقی که جامعه مذهبی‌تری دارد را شاهد هستیم که این تعارض، موجب تنش‌های شدید بعد می‌شود.

در برخی موارد، قبح‌زدایی از روابط نامشروع و عادی‌سازی آن در جامعه، فاجعه‌هایی مانند قتل را به دنبال دارد؛ فرد آسیب‌ دیده که احساس امنیت و آرامش خود را از دست داده است، ممکن است برای تسلی خود دست به جنایت بزند! در این راستا نهادهای ذیربط باید نظارت دقیقی بر محتوای رسانه‌ها داشته باشند و از تولید و پخش برنامه‌هایی که به قبح‌زدایی از روابط نامشروع می‌پردازند، جلوگیری کنند.

پس از وقوع قتل "رومینا اشرفی" تحقیقاتی در مورد علل و عوامل آن انجام شد؛ در این تحقیقات، مشخص شد که عوامل متعددی در وقوع این جنایت از جمله فشارهای اجتماعی بر روی پدر رومینا برای مجازات دخترش به دلیل فرار از خانه، یکی از مهم‌ترین عوامل این جنایت بود؛ برخی افراد در جامعه این پدر را به قتل دخترش تشویق می‌کردند! و اگر پدر دست به قتل نمی‌زد، او آدم بدی بود! این موضوع نشان‌دهنده وجود خلاءهای فرهنگی و اجتماعی در جامعه است.

یا به عنوان مثال دیگری، در گذشته طلاق تابویی بزرگ در جامعه ما محسوب می‌شد به قول معروف می‌گفتند دختر باید با لباس سفید به خانه بخت برود و با کفن برگردد اما در حال حاظر جشن طلاق برگزار می‌کنند و این پدیده‌ای جدیدی است که در سال‌های اخیر در برخی مواقع شاهد آن هستیم.

تسنیم: قاعدتاً ترویج روابط آزاد و غیراخلاقی توسط رسانه‌ها و در قالب تولیدات رسانه‌ای، فیلم‌‌ها و سریال‌های داخلی و خارجی می‌تواند به قتل و جنایات هولناکی منجر شود! در این حوزه چه باید کرد؟

عوامل متعددی در وقوع جنایت نقش دارند و روابط آزاد و غیراخلاقی یکی عوامل اصلی هستند؛ در برخی از روابط آزاد، یکی از طرفین ممکن است احساس حسادت به طرف مقابل داشته باشد و این حسادت می‌تواند به خشونت و حتی جنایت ختم شود.

 برای نمونه چندی قبل زن و شوهر جوانی که با روابط آزاد مشکلی نداشتند، به یک میهمانی مختلط دعوت شدند و مشروبات الکلی تقلبی مصرف کردند اما مرد به‌خاطر همین موضوع فوت کرد! در ادامه هم همسر وی برای انقام‌گیری با همسر فردی که مهمانی را برگزار کرده ارتباط گرفت و نهایتاً از دل این ماجرا، یک جنایت تکاندهنده بیرون آمد!

 رسانه‌ها باید صرفاً به روایت خبر اکتفا نکنند بلکه به تحلیل عمیق آن از منظرهای مختلف جرم‌شناسی، روانشناسی و جامعه‌شناسی بپردازند؛ این امر به افزایش آگاهی عمومی در مورد علل و عوامل وقوع جرم، راهکارهای پیشگیری از آن و پیامدهای روانی و اجتماعی جرم برای قربانیان و جامعه کمک می‌کند.

رعایت این راهکارها می‌تواند ضمن حفظ حق اطلاع‌رسانی، از تبعات منفی اخبار جنایی بر جامعه و سلامت روان افراد، بکاهد؛ در کنار این موارد، لازم است به نقش مهم خانواده و آموزش و پرورش در تربیت نسل آینده و نهادینه کردن ارزش‌های اخلاقی و انسانی نیز اشاره کرد؛ با تلاش و همکاری همه آحاد جامعه می‌توانیم محیطی امن و سالم برای خود و نسل‌های آینده بسازیم.

انتهای پیام/